11 listopada – Narodowe Święto Niepodległości

Ojczyzna – kiedy myślę – wówczas wyrażam siebie i zakorzeniam, 
Mówi mi o tym serce, jakby ukryta granica, która ze mnie przebiega ku innym, 
Aby wszystkich ogarnąć w przeszłość dawniejszą niż każdy z nas: 
Z niej się wyłaniam… 
Gdy myślę Ojczyzna – By zamknąć ją w sobie jak skarb. 
Pytam wciąż, jak go pomnożyć, 
Jak poszerzyć tę przestrzeń, którą wypełnia.

Karol Wojtyła

W czwartek  11 listopada obchodzimy 103. rocznicę odzyskania przez naszą Ojczyznę niepodległości po 123 latach niewoli austriackiej, pruskiej i rosyjskiej. Dzień ten został uznany za święto państwowe cytowaną wyżej ustawą z 23 kwietnia 1937 r. o Święcie Niepodległości, ale uroczyste obchody odbywały się już wcześniej. Oto kilka ciekawostek na temat święta, które jest ważne dla każdego Polaka:

  • W latach 1919-1936 rocznice odzyskania niepodległości świętowane była w Warszawie jako uroczystość o charakterze wojskowym. Organizowano je zwykle w niedzielę po 11 listopada. 
  • Pierwszy raz w pełni obchody święta niepodległości zorganizowano 14 listopada 1920 roku. Po zwycięstwie w wojnie polsko-bolszewickiej uhonorowano Józefa Piłsudskiego jako Wodza Naczelnego – buławą marszałkowską.
  • W 1926 roku Józef Piłsudski jako prezes rady ministrów wydał decyzję o ustanowieniu 11 listopada dniem wolnym od pracy dla urzędników państwowych. 

Od tego momentu aż do 1934 roku na placu Saskim w Warszawie odbywały się defilady wojskowe odbierane przez Wodza Naczelnego.

  • W 1932 roku Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego ustanowił dzień rocznicy odzyskania niepodległości, dniem wolnym od nauki. 
  • W 1930 roku rozporządzeniem prezydenta RP ustanowiono odznaczenie państwowe Krzyż i Medal Niepodległości, którym odznaczano osoby szczególnie zasłużone dla niepodległości.
  • Do wybuchu II wojny światowej obchody Święta Niepodległości odbyły się tylko dwa razy (w 1937 i 1938 roku). 
  • W czasie okupacji hitlerowskiej obchodzono 11 listopada głównie w ramach tzw. małego sabotażu, m.in.  w dniach poprzedzających święto na murach, chodnikach, ogrodzeniach pojawiały się napisy, afisze, ulotki o treści „Jeszcze Polska nie zginęła”, „Polska zwycięży”, „11 XI 1918”, a od 1942 roku także znak Polski Walczącej (symbol w kształcie kotwicy, której człon w kształcie litery P symbolizuje Polskę, a ramiona literę W – walkę). Gdzie tylko się dało, mocowano flagi narodowe, a pomniki przystrajano wiązankami biało-czerwonych kwiatów. W konspiracyjnej prasie „Biuletynie informacyjnym” AK zamieszczano artykuły przypominające o Święcie Niepodległości.
  • Po wojnie w 1945 roku ustanowiono Narodowe Święto Odrodzenia Polski, które obchodzono 22 lipca, w rocznicę ogłoszenia Manifestu PKWN. Święto Niepodległości obchodzone 11 listopada zostało zniesione.
  • Za sprawą związku zawodowego „Solidarność” w latach 1980 i 1981, Świętu Niepodległości przywrócono należne miejsce w społecznej świadomości. 
  • W 1989 roku Święto Niepodległości obchodzone 11 listopada zostało przywrócone przez sejm PRL. Przywrócono go pod nazwą Narodowe Święto Niepodległości.
  • Współcześnie obchody Narodowego Święta Niepodległości organizowane są przez najwyższe władze państwowe i odbywają się przed Grobem Nieznanego Żołnierza na placu Piłsudskiego w Warszawie. Obok oficjalnych uroczystości odbywają się też inne imprezy z okazji tego święta, m.in. od 1989 roku odbywa się Bieg Niepodległości, Koncert Niepodległości organizowany od 2009 roku w Muzeum Powstania Warszawskiego, inscenizacje historyczne, koncerty patriotyczne, parady ulicami miast.
  • Dla Wielkopolan 11 listopada jest również okazją do delektowania się pysznymi rogalami świętomarcińskimi, wypiekanymi z okazji Dnia św. Marcina. Są one głównym wypiekiem podczas obchodów dnia ulicy Święty Marcin w Poznaniu.